Osamnaest godina od martovskog pogroma na KiM

Danas se navršava 18 godina od martovskog pogroma u kome su Albanci, prvo u Kosovskoj Mitrovici a potom na ostalim delovima  KiM organizovali proterivanje Srba, rušenje i uništavanje kuća i verskih objekata.

Okidač za događaje 2004. godine su tri odvojena slučaja koja su prethodila pogromu, prvi se dogodio  15. marta u selu Čaglavica kada je pucano na 18-ogodišnjeg Srbina Jovicu Ivića koji je tom prilikom ranjen u stomak i u ruku. On je tada tvrdio da su napadači bili Albanci a Srbi iz Čaglavica su organizovali blokadu puta Priština – Skoplje. Ovaj odgovor Srba na događaj izazvao je bes albanske zajednice.

Gotovo istovremeno organizovani su protesti u više gradvova na Kosovu u organizaciji veteran OVK a zbog hapšenja bivših komandanata OVK optuženih za ratne zločine.

Treći okidač za događaje koji su se odigrali od 17. do 19. Marta 2004. godine je pisanje albanskih medija da u se u reci Ibar u Severnoj Mitrovici utopila tri dečaka albanske nacionalnosti u selu Čabra kraj Zubinog Potoka.

Tela dvojice dečaka nađena su tokom noći u reci. Prema izveštaju Fonda za humanitarno parvo, sa nastradalim dečacima bio i preživeli dečak koji je izjavio da su njega i njegova „tri druga jurili Srbi sa psima, te su spas potražili u reci“.

Upravo je ova vest navela stotine albanskih demonstranata da se sukobe sa Srbima, rušeći, paleći i vršeći upade u kuće i verske objekte.

Tog dana etnički je očišćeno šest gradova i devet sela, dok je 4000 Srba napustilo svoje domove.

Zapaljeno je ili oštećeno oko 1000 srpskih kuća, 10 škola, pošte, Domovi zdravlja I ostale institucije države Srbije.

Ukupan broj uništenih crkvenih objekata je bio blizu 100, prema podacima Eparhije raško-prizrenske Srpske pravoslavne crkve iz aprila 2004. godine. Nestalo je ili oštećeno više od deset hiljada vrednih fresaka, ikona, putira i mnogo drugih crkvenih relikvija.

U dva dana zapaljeni su manastiri Bogorodica Ljeviška i Devič, Prizrenska Bogoslovija i Hram Svetog Đorđa, crkva Hrista Spasa i konak manastira Svetih Arhangela kod Prizrena, miniran je manastir Svetih Kozme i Damjana u Zočištu.

U južnoj Kosovskoj Mitrovici zapaljena je crkva Svetog Save, u Prištini crkva Svetog Nikole, a u Podujevu su okupljeni Albanci polomili krst sa kupole crkve Svetog Andreja Prozvanog.

Dešavanja na kosovu izavzvali su protesne demonstraciije u nekoliko gradova u Srbiji. Demonstranti u Beogradu su u noći između 17. i 18. marta zapalili beogradsku Bajrakli džamiju uz povike „Ubij Šiptara“, „Ubij, zakolji, da Šiptar ne postoji“ i „Idemo na Kosovo“. Bajrakli džamija nije u potpunosti spaljena ali je pretrpela velika oštećenja, uključujući biblioteku i umetničke predmete.

I u Nišu je zapaljena džamija, Islam – agina džamija pretrpela je mnogo veća oštećenja od Bajrakli džamije. U Novom Sadu je nasilje dovelo do toga da demonstranti pale i lome izloge Albanskih pekara, u Novom Sadu tada su polupani prozori u Islamskom centru.

Protest u organizaciji Vlade Srbije održan je 19. marta, povodom nasilja počinjenog nad Srbima na Kosovu. Na protestu su govorili tadašnji premijer Vojislav Koštunica, članovi Vlade i zvaničnici Srpske pravoslavne crkve

 Epilog

Iako se pogrom nad Srbima odigrao pred 38.000 vojnika КFOR i 8.000 UNMIК policajaca, organizatori nasiljna nisu kažnjeni, a i oni koji su direktno učestvovali osuđeni su na minimalne zatvorske kazne.

Pored zapaljenih I uništenih svetinja I institucija, te 2004. godine Srbi su proterani iz Kosova Polja, Obilića, Plemetine, Lipljana, Uroševca, Đakovice, Gnjilana a po drugi put svoje domove su morali da Srbi iz Belog Polja kod Peći, gde su ponovo zapaljene sve povratničke kuće.

Za demonstrante koji su učestvovali u uništavanju i paljenju islamskih svetinja nakon žalbenog postupka optuženih, Apelacioni sud u Beogradu je februara 2014. godine potvrdio kazne iz prvostepenog procesa koji je trajao od septembra 2007. do  jula  2013.godine od po četiri meseca zatvora Milošu Radisavljeviću, Radeta Radisavljeviću i Bojanu Hrvatinu, zbog kamenovanja policijskog kordona koji je obezbeđivao Bajrakli džamiju.

Naslovna fotografija; skrinšot jutjub kanal RTS

IN Medija