Zabrinutost zbog upotrebe špijunskog softvera u Srbiji: MFRR i SafeJournalists pozivaju na hitnu istragu i jaču zaštitu novinara
Partneri Media Freedom Rapid Response (MFRR) i SafeJournalists mreža upozoravaju na ozbiljnu zabrinutost zbog otkrića Amnesty International-a, koji je otkrio da srpske obaveštajne službe i policija koriste špijunski softver za hakovanje telefona novinara i aktivista.
Podeli vest:
Ova praksa, koja se dešava u kontekstu eskalacije pretnji novinarima u zemlji, obuhvata upotrebu mobilnih forenzičkih alata, kao što je Cellebrite, kao i domaće razvijenog softvera „NoviSpy“.
U izveštaju „Digitalni zatvor: nadzor i suzbijanje civilnog društva u Srbiji“, objavljenom 16. decembra 2024. godine, Amnesty International navodi da su srpske vlasti, uz pomoć tehnologije Cellebrite, koja je odobrena 2019. godine u cilju ispunjavanja uslova za EU integracije, izvlačile podatke sa telefona novinara. Otkriven je i novi špijunski softver „NoviSpy“, koji omogućava praćenje i prenos poverljivih informacija sa uređaja novinara na servere pod kontrolom vlasti.
Među slučajevima hakovanja telefona je i incident sa novinarom Slavišom Milanovim, koji je bio priveden u policijsku stanicu, gde je njegov telefon ilegalno otključan pomoću Cellebrite tehnologije, a kasnije zaražen i „NoviSpy“ softverom.
Novinaru FAR-a instaliran špijunski softver dok je policija u Pirotu bila u posedu njegovog telefona
MFRR i SafeJournalists mreža pozivaju srpske vlasti da sprovedu temeljnu i nepristrasnu istragu o upotrebi špijunskog softvera, što je krivično delo prema Krivičnom zakoniku Srbije. Takođe, apeluje se na jaču zaštitu slobode izražavanja, privatnosti novinara i zaštitu njihovih izvora, kao što je predviđeno međunarodnim pravom.
Prema preporukama EU iz 2023. godine, upotreba špijunskog softvera od strane vlasti treba biti dozvoljena samo u izuzetnim slučajevima i pod strogim nadzorom. MFRR i SafeJournalists pozivaju EU institucije da razviju okvir koji će obezbediti odgovornost za državni nadzor i zabraniti upotrebu špijunskog softvera u zemljama kandidatskim za članstvo, uključujući Srbiju.
Upozorenje o stvaranju „digitalnog zatvora“ ukazuje na opasnost od represije i gušenja novinarskih sloboda. Poziva se na hitnu reakciju i delovanje kako bi se sprečilo dalje ugrožavanje prava novinara i predstavnika civilnog društva.
Potpisnici saopštenja:
Media Freedom Rapid Response
ARTICLE 19 Evropa
Evropska federacija novinara (EFJ)
Evropski centar za slobodu štampe i medija (ECPMF)
Free Press Unlimited (FPU)
Međunarodni institut za štampu (IPI)
OBC Transeuropa (OBCT)
SafeJournalists mreža
Udruženje novinara Kosova
Udruženje novinara Makedonije
Udruženje BH novinari
Hrvatsko novinarsko društvo
Nezavisno udruženje novinara Srbije
Sindikat medija Crne Gore
Share fondacija traži obustavu nezakonite upotrebe špijunskih softvera u Srbiji
Podeli vest:
